تحلیل «آنیما» در غزلیّات حافظ‌شیرازی

در نظریه­ی کارل گوستاو یونگ، آنیما عبارت از عنصر مکمل زنانه در ناخودآگاه مرد است. در آنیما تصویر زن به‌عنوان پدیده‌ای کلی مطرح بوده و به‌هیچ‌وجه‌ نشان‌دهنده‌ی شخصیت‌ واقعی زن نیست.آنیما در آثار هنری و ادبی و به‌ویژه خواب و رؤیا ظاهر می‌شود. حافظ‌شیرازی در غزل‌هایش تصویر روشنی از معشوق ارائه‌ نمی‌کند، امّا با تأمل در باره‌ی ویژگی‌هایش می‌توان او را نمود آنیما فرض کرد. مهم‌ترین ویژگی‌هایی­که او را نمود آنیما قرار می­دهد، عبارتند از: 1) دیرینگی؛ 2) توصیف‌‌ناپذیری و دست‌نایافتنی­؛ 3) جوانی و زیبایی؛ 4) الهام‌بخشی؛ 5) زهدستیزی و عشق­ورزی؛ 6) اندیشمندی و وسوسه‌انگیزی و احساساتی و 7) حیات بخشی. این پژوهش با تبیین ویژگی­ها و انگیزه­های نمود آنیما در اشعار حافظ، بخشی از شخصیّت معشوق در اشعار حافظ و نیز تمایلات مرد را در مقام عاشق نسبت به معشوق، روشن می­کند؛ چنان­که می­توان گفت نمود آنیما در اشعار حافظ اساساً در سطح متعالیقرار دارد و در واقعهماننیمه­ی پنهان و هم­زاد دیرین حافظ است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه­ای استفاده شده است.